یکی از مهم‌ترین قطعه‌های یک سیستم کامپیوتری، ر‌م‌ها می‌باشند. این قطعه به اجرای روان و سریع برنامه‌ها کمک شایانی می‌کند. بطور کلی چندین نوع رم وجود دارد که 2 نوع آن معروف‌تر از بقیه هستند.

SRAM: مخفف عبارت  Static random-access memory به معنای حافظه دسترسی تصادفی استاتیک می‌باشد که برای هر سلول حدود 4 الی 6 ترانزیستور استفاده می‌شود ولی خازنی در این سلول‌ها وجود ندارد.

DRAM: مخفف عبارت  Dynamic random access memory می‌باشد که به معنای حافظه دسترسی تصادفی پویا است. در سلول‌های این رم خازن وجود دارد که نیاز است تا بطور مداوم شارژ و دشارژ شود.

بر روی رم‌ها  مشخصاتی درج شده است که هر کدام از آن‌ها معانی خاص خود را دارند که در ادامه به آن‌ها میپردازیم.

مظور از میزان تاخیر رم (CL) چیست؟

در واقع منظور تعداد گردش‌هایی است که طول می‌کشد تا رم، دیتاهای مورد نیاز را آماده کند و به پین‌های خروجی خود برساند. مثلا یک اگر در یک رم میزان تاخیر آن 16 است، یعنی 16 سیکل کلاک طول می‌کشد تا داده‌ها منتقل شوند. معمولا برای مشخص نمودن این اعداد، آن‌ها را به شکل CL(X) و یا CAS(X) می‌نویسند. در این جا منظور از X همان عدد می‌باشد. نکته دیگری که باید مد نظر قرار داد این است که ممکن است دو رم دارای فرکانس‌ها و حجم یکسانی باشند اما لزوما به این معنی نیست که میزان تاخیر آن‌ها نیز برابر باشد. در پایان باید گفت که هر چه میزان این ارقام کم‌تر باشد، بنابراین سرعت انتقال داده بالاتر است و در مجموع سرعت رم بالاتر می‌باشد.

منظور از فرکانس رم چیست؟

فرکانس رم مشخص می‌نماید که یک رم در هر ثانیه توانایی مدیریت چند دستور را دارد و واحد اندازه گیری آن نیز بر مبنای مگاهرتز (MHZ) می‌باشد. معمولا این مقدار را می‌توان بر روی برچسب‌ رم،جعبه رم و یا بایوس سیستم  مشاهده کرد. به مثال زیر توجه کنید:

بسیاری بر این باورند که فرکانس رم همان سرعت رم می‌باشد. اگر بخواهیم بطور کلی بیان کنیم، یکی از مهم‌ترین عوامل سنجش سرعت یک رم، فرکانس می‌باشد اما تنها عامل موجود نیست! هیت سینک، نسل رم، تک کاناله یا دو کاناله بودن و یا نرخ تاخیر رم از دیگر عوامل تاثیر گذار بر روی سرعت رم می‌باشد.

تک کاناله یا دو کاناله بودن یعنی چه؟

در واقع تنها تفاوت این دو رم در تعداد ماژول‌های استفاده شده می‌باشد. برای مثال یک رم 16 گیگ تک کاناله، تنها یک اسلات از مادربورد را اشغال می‌کند ولی یک رم 16 گیگ دو کاناله، بصورت دو رم 8 گیگابایتی می‌باشد و برای نصب به دو فضای اسلات رم نیاز دارد.

معنای DDR چیست؟

این اصطلاح مخفف عبارت DOUBLE DATA RATE (نرخ داده دوبل) می‌باشد. یک رم  DDR می‌تواند در هر سیکل کلاک (CLOCK CYCLE) دو برابر داده را به نسبت رم‌های NON DDR جابجا کند.

سیکل کلاک چیست؟

سیکل کلاک، معادل مدت زمان صرف شده بین دو پالس الکتریکی اسیلاتور یا نوسانگر است. بطور کلی هر چه تعداد پالس‌ها در واحد زمان (ثانیه) بیشتر باشد، نتیجه سرعت پردازشگر نیز بالاتر است و اطلاعات سریع‌تر پردازش می‌شوند.

 طرز کار اجرای برنامه‌های یک سیستم اینگونه است که برنامه‌ها ابتدا از هارد به رم منتقل می‌شوند و سپس به سی پی یو فرستاده می‌شوند. حال اگر میزان حافظه ذخیره سازی رم شما کم باشد، بعضی از داده‌ها مجددا به هارد برگشت خورده و همین موضوع باعث کند شدن سرعت سیستم شما می‌شود. عملا منطق افزایش حجم رم‌ها نیز همین است.

تا به امروز نسل‌های متفاوتی از رم به بازار عرضه شده‌اند که با نام‌های DDR، DDR2، DDR3، DDR4 و DDR5 شناخته می‌شوند. رم‌ها می‌توانند دارای پین‌های متعددی بر روی خود باشند. (168، 184، 240و 288 پین)

همانطور که کمی قبل‌تر گفته شد، رم‌های DDR در هر سیکل کلاک به میزان 2 برابر نسخه‌های NONDDR داده جابجا می‌کنند. بعد از این نسل، رم‌هایDDR3  روانه بازار شدند که از نطر فضای ذخیره سازی و سرعت رم، به مقدار 2 برابر سریع‌تر از نسل قبلی خود بودند و همچنین تعداد پین‌های بیشتری نیز داشتند.(240پین)

همین روند در نسل‌های بعدی نیز ادامه داشت. یعنی با آمدن نسل‌های جدید رم، سرعت و میزان انتقال داده در هر سیکل کلاک افزایش یافت. رم‌های DDR3 در تعداد پین‌ها با نسل قبلی خود برابری داشتند که این موضوع در رم  DDR4 صدق نکرد. چرا که این رم دارای 288 پین می‌باشد.

بتازگی رم‌های DDR5 به بازار عرضه شده‌اند که بطرز قابل توجهی پیشرفت داشته‌اند. قابلیت پشتیبانی از تراشه‌های نیمه هادی 64 گیگابایتی به این محصول امکان پشتیبانی از 128 گیگابایت حجم را می‌دهد! این مورد به نسبت رم‌های DDR4 به میزان 4 برابر افزایش داشته است. همچنین آن‌ها پهنای باند 48 گیگابایت در  ثانیه دارند که تقریبا 50 درصد سریع‌تر از نسل قبلی خود هستند.

تمام این رم‌ها از لحاظ ظاهری نیز با هم تفاوت‌هایی دارند. برای مثال محل قرارگیری شکاف موجود در هر کدام از آن‌ها متفاوت می‌باشد. برای متوجه شدن نوع رم و یا مقدار حافظه آن کافیست تا نگاهی بر برچسب روی رم بیندازیم. به مثال‌های زیر توجه کنید:

 مثال بالا مربوط به  یک رم 1 گیگابات DDR2 و2 گیگابایت می‌باشد.

این عکس هم مربوط به یک رم DDR3 است.

در این عکس نیز یک نمونه رم DDR4 را مشاهده می‌کنید.

همانطور که مشاهده کردید، اگر بر روی رم شما عبارت DDR2 و PC2 درج شده باشد، بنابراین رم شما از نوع DDR2 می‌باشد و همین روند برای دیگر نسل‌ها نیز صدق می‌کند.

کدام رم را انتخاب کنیم؟

پاسخ به این سوال به نوعی مشخص است. هر کدام که جدیدتر باشد! اما پیچیدگی آن در اینجاست که در هنگام خرید یک رم باید به نکات زیر توجه نمایید:

1- آیا مادربورد شما از رم مورد نظر پشتیبانی می‌کند؟

2- آیا مشخصات رم شما (باس یا فرکانس رم) با مادربورد هم‌خوانی دارد؟

3- در صورت وجود رم دیگری بر روی سیستم، آیا رم جدید از لحاظ فرکانس با رم نصب شده هماهنگی دارد؟

همچنین این نکته را در نظر داشته باشید که امروزه رم‌های DDR2 و DDR3 از رده خارج شده و اکثر مادربوردها دیگر از این دو نسل پشتیبانی نمی‌کنند. اکنون بازار رم‌های DDR4 داغ است! در واقع بهترین انتخاب برای بازار ایران همین رم‌ها می‌باشند چرا که از تنوع و قیمت قابل قبولی برخوردارند. رم‌‌های DDR5 به دلیل اینکه بتازگی عرضه شده‌اند، کمیاب و بسیار گران هستند و از طرفی نیز تنها با مادربوردهای خاصی هم‌خوانی دارند.

نکته دیگری که می‌توانید به هنگام خرید یک رم لحاظ کنید، شکل ظاهری و نورپردازی آن می‌باشد. رم‌های پیشرفته امروزی چه از لحاظ کارکرد و چه زیبایی بسیار خوش ساخت و قابل قبول طراحی شده‌اند. از طرفی وجود هیت سینک در آن‌ها باعث خنکی رم می‌شود و از طرف دیگر نورپردازی RGB بر روی همان هیت سینک باعث زیبایی دو چندان محصول خواهد شد.