همانطور که می‌دانید، سور به معنای جشن است و بعضی نیز آن را برگرفته از واژه پهلوی ((سوریک)) به معنای سرخ می‌دانند.

تاریخچه

چهارشنبه سوری از آداب و رسوم قدیمی ایرانیان می‌باشد. سور از زمان‌های بسیار دور در ایران مرسوم بوده است. قدیمی‌ترین مرجع موجود درباره چهارشنبه سوری کتاب ((تاریخ بخارا)) از ابوبکر محمد بن جعفر نرشخی است.

((چون امیر منصور بن نوح به مُلک بنشست، اندر ماه شوال سال ۳۵۰، به جوی مولیان فرمود تا آن سرای را دیگر بار عمارت کردند و هرچه هلاک و ضایع شده بود بهتر از آن به حاصل کردند. آن‌گاه امیر به سرای بنشست و هنوز سال تمام نشده بود که چون شب سوری چنان که «عادت قدیم» است، آتشی عظیم افروختند.))

از این سخنان می‌توان دریافت که در آن زمان نیز بر پا کردن آتش جزو اعمالی بوده که انجام می‌دادند.

در ایران باستان، زمان برگذاری این جشن مشخص نبود و به فاصله زمانی 10 روز پایانی سال بر پا می‌شد. اما پس از ورود اسلام، به دلیل باورهایی مبنی بر اینکه چهارشنبه روری نحس می‌باشد آن سور را به این روز محول کردند تا رفع بلا شود.

آیین‌ها

یکی از معروف‌ترین کارهایی که در این روز انجام می‌دهند، پریدن از روی آتش است و مسلما تمام شما با این نوع ابراز شادی آشنا هستید. اما سنت‌های دیگری نیز وجود دارد.

کوزه شکستن

در بعضی نقاط ایران، مردم به بازار رفته و برای پیشواز عید و گرامیداشت این روز (چهارشنبه سوری) یک آینه، دانه‌های اسفند و یک کوزه می‌خرند.

در نقاط دیگری از کشور عزیزمان نیز مردم با شکستن کوزه، بد یمنی را از خود دور می‌کنند.

در خراسان، قبل از شکستن کوزه قدری زغال، نمک و سکه در آن قرار می‌دهند و آن را به دور سر خود می‌گردانند که این کار نیز به جهت دوری نیروهای بد از خود و اعضای خانواده است.

در نواحی شرقی و جنوب شرقی ایران، مردم از کوزه‌های قدیمی در خانه خود  استفاده کرده که شاید دلیل این امر نیز این باشد که اگر کوزه بیش از 1 سال بدون استفاده باقی بماند، آلوده می‌شود و باید از بین برود.

قاشق زنی

در این آیین، نفرات با پوشاندن سر و صورت خود، به درب خانه‌ها می‌روند و با زدن قاشق‌ها به هم، اعضای خانه را متوجه حضور خود می‌کنند. صاحب خانه نیز باید در عوض به آن‌ها مقداری آجیل، شکلات و یا پول بدهد.

شال اندازی

در بعضی نقاط ایران مانند زنجان و همدان، جوانان به روی پشت بام خانه‌ها رفته و با گرده زدن چند دستمال به هم، آن را از راه دودکش وارد خانه می‌کنند. حال صاحب خانه که منتظر این عمل است، هر چه که به توان خود آماده کرده است به داخل دستمال می‌اندازد و با یک تکان کوچک، جوان را از آماده بودن هدیه آگاه می‌کند. حال این هدایا می‌تواند شیرینی، آجیل، نان و ... باشد. هر کدام از آن‌ها معنی خاص خود را دارند. مثلا انار به معنای کثرت اولاد، گردو به نشان عمر طولانی، بادام و فندق نشانه استقامت و بردباری و سکه به معنای سپیدبختی است.

فال گوشی

در این آیین، دختران جوان نیت می‌کنند و سپس در محلی مخفی می‌شوند. بعد از آن به حرف‌های رهگذران گوش می‌دهند و با تفسیر این حرف‌ها، پاسخ خود را می‌یابند.

شاید بعضی از این آیین‌ها با فرهنگ و عرف امروزی، تناقض داشته باشد اما دانستن آن‌ها  خالی از لطف نیست. به یاد آوری و انتقال این آداب به نسل‌های جوان، آن‌ها را با رفتار گذشتگان آشنا می‌سازد. در طی سال‌های اخیر با ورود انواع و اقسام ترقه و مواد قابل اشتعال خطرناک، ماهیت چهارشنبه سوری زیر سوال رفته است و متاسفانه خسارت‌های جانی و مالی بسیاری را برای افراد همراه داشته است. امید است که تمامی مردمان سرزمین پهناور ایران، برای جان خود و عزیزانشان ارزش قائل شده و این جشن باستانی را به عذا و سوگ تبدیل نکنند.